Grzybica

Grzybica, inaczej drożdżyca, to układowa choroba różnych narządów wewnętrznych ludzi i zwierząt, wywoływana przez grzyby. Związana jest m.in. z obniżeniem odporności oraz leczeniem innych chorób. U ogólnie zdrowych osób, nie obciążonych dodatkowymi czynnikami, grzybica zasiedla skórę i paznokcie. Natomiast u kobiet często grzybica występuje w błonach śluzowych dróg rodnych. Do czynników obciążających zaliczamy: leczenie przeciwbakteryjne, chemioterapię, leczenie immunosupresyjne, rozległe oparzenia, długie utrzymywanie cewników moczowych czy wewnątrznaczyniowych, operacje chirurgiczne w obrębie brzucha i klatki piersiowej, choroby nowotworowe, marskość wątroby czy dożylne stosowanie narkotyków. Niektóre z grzybów są także składnikami fizjologicznej flory człowieka.

Infekcje grzybicze – dlaczego powstają?

Doskonałe warunki do wzrostu grzybów stwarzają: ciepło, wilgoć i brak światła. Symptomy, takie jak swędzenie, pieczenie, zaczerwienienie oraz pękanie skóry, wcale nie musi być niepokojące. Bardzo często jednak dochodzi do zakażenia pozostałych członków rodziny. Dlatego nie należy ich bagatelizować, a jak najszybciej rozpocząć leczenie.

Rozwojowi grzybicy sprzyja częste korzystanie z miejsc publicznych, takich jak sauny, baseny czy kluby fitness. Z tego powodu grzybice nierzadko dotyczą sportowców, osób w podeszłym wieku oraz osób ciężarnych. Grzybica może pojawić się także przy niedostatecznej lub nadmiernej higienie osobistej. Grupą obarczoną ryzykiem zakażenia są także pacjenci przewlekle stosujący sterydy czyli astmatycy, osoby cierpiące na schorzenia reumatoidalne.

Grzyby gnieżdżą się niemalże wszędzie. Można zauważyć je między włoskami ręczników, na dywanie i na podłodze, pomiędzy deskami pomostów nad jeziorem, na basenie, pod prysznicem. Generalnie uwielbiają każdy rodzaj wilgoci.

Grzybica skóry

Mimo iż grzybicą skóry dość łatwo się zarazić, to jednak nie każdy kontakt z zarodnikami powoduje infekcję. Ludzki organizm posiada na szczęście wiele mechanizmów obronnych, które powstrzymują rozwój tej choroby. Jedynie w przypadku zachwiania równowagi ustroju, odporność zostaje obniżona i grzyb z łatwością wnika do naskórka. 

Grzybica paznokci i stóp

Przyczyną grzybicy stóp i paznokci są często przepocone, niedosuszone lub zbyt ciasne obuwie, a dodatkowo ciepło wydzielające się podczas wysiłku.  Powstają wówczas doskonałe warunki dla rozwoju dermatofitów, grzybów które są główną przyczyną infekcji na stopach. Zakażeniom sprzyja też noszenie obcisłych i nie przewiewnych okryć stóp, a także skarpet ze sztucznego tworzywa które nie oddycha. Narażone na zakażenie są osoby, które korzystają z saun i basenów. Przymierzanie obuwia w sklepie również może prowadzić do zakażenia grzybicą.

U cukrzyków czynnikiem generującym rozwój grzybicy jest wysuszona i narażona na mikrourazy skóra oraz podwyższony poziom cukru we krwi. Oprócz diabetyków i sportowców, do grupy o zwiększonym ryzyku zachorowania na grzybicę należą osoby z zaburzeniami krążenia obwodowego, które uskarżają się na zimne stopy. Słabe krążenie powoduje niedożywienie i niedotlenienie, co prowadzi do urazów i zmniejsza wrażliwość skóry na otarcia, uszkodzenia czy bodźce bólowe. Otarcia i drobne rany gorzej się goją, tworząc tym samym doskonałe warunki do rozwoju grzyba.

Grzybica pochwy

Infekcje grzybicze dróg rodnych dotyczą przede wszystkim młodych, aktywnych seksualnie kobiet a także pań, u których dochodzi do zmian hormonalnych z powodu ciąży czy przekwitania. Inne czynniki które predysponują do zakażenia grzybicą to cukrzyca (cukier to doskonała pożywka dla grzybów) czy antybiotykoterapia. Ponadto noszenie obcisłej bielizny ze sztucznych, nieoddychających materiałów sprzyja infekcji. W takich przypadkach dochodzi do zaburzenia równowagi flory pochwy i nadmiernego namnażania się drobnoustrojów grzybiczych.

Objawami grzybicy dróg rodnych jest często świąd, ból i pieczenie nasilające się często po stosunku oraz podczas oddawaniu moczu. Ponad to zmiany w konsystencji, kolorze i zapachu wydzieliny z pochwy czyli tzw. upławy. U zdrowej kobiety wydzielina z pochwy jest przezroczysta lub lekko biaława (w zależności od fazy cyklu) i śliska w dotyku natomiast typowymi objawami kandydozy są białe gęste upławy o konsystencji twarożku. Przewlekła lub nieleczona grzybica pochwy może prowadzić do zakażenia szyjki macicy i jajowodów a wędrówka grzybów może doprowadzić do zajęcia przydatków. Jedną z najpoważniejszych konsekwencji tego stanu jest bezpłodność.

Leczenie grzybicy

Leczenie grzybicy skóry i paznokci odbywa się przy użyciu preparatów zewnętrznych. Najczęściej używane są to kremy, maści, aerozole, pudry czy lakiery, zawierających substancje przeciwgrzybicze. Skuteczne jest też stosowanie olejku z drzewa herbacianego lub dzikiego oregano. 

Profilaktyka przeciwgrzybicza

Profilaktyka przeciwgrzybicza powinna uwzględniać stosowanie własnego ręcznika i przyrządów do higieny. Należy unikać pożyczania obuwia i chodzenia na boso w miejscach publicznych, a podczas przymierzania obuwia w sklepach bezwzględnie trzeba używać skarpetek. 

Leczenie infekcji grzybiczych

Leczenie infekcji grzybiczych dróg rodnych polega na dopochwowym stosowaniu antybiotyków lub leków w postaci globulek, tabletek, żeli, a także kremów. Dodatkowo warto pamiętać o dokładnym osuszeniu ciała i noszeniu luźnej, oddychającej bielizny. Podstawą jest dbanie o higienę okolic intymnych.

Istotne w infekcjach grzybiczych jest stosowanie probiotyków ginekologicznych, czyli bakterii pałeczek kwasu mlekowego w formie doustnej lub dopochwowej, a także preparatów z kwasem kaprylowym czy ekstraktów (olejków oregano).

Grzybica – dieta to podstawa

Dieta ma wspomagać leczenie farmakologiczne. Jej zadaniem jest również odbudowanie prawidłowej flory bakteryjnej i zmniejszenie ewentualnych niedoborów składników i witamin. Stosowanie właściwej diety przeciwgrzybiczej poprawia funkcjonowanie układu odpornościowego. Jest bardzo ważna, aby poprawić ogólne samopoczucie. Dieta pomaga w zahamowaniu szerzenia się grzybicy.

W żywieniu należy wyeliminować cukry proste, które stanowią pożywkę dla grzybów i sprzyjają ich rozwojowi. Pacjenci nadmiernie spożywający słodycze, są rozdrażnieni. Bardzo często mają problemy z koncentracją, a ponad to są ciągle głodni. Zalecane składniki diety przeciwgrzybiczej to produkty zbożowe nieoczyszczone, pełnoziarniste, razowe pieczywo na zakwasie, ryże, kasze (np. gryczana, pęczak, jaglana, owsiana). Dostarczają one błonnika pokarmowego oraz witamin z grupy B, których zapotrzebowanie organizmu jest wysokie. Grzyby zużywają duże ilości tych witamin, co często prowadzi do niedoborów u pacjentów.

Dieta przeciwgrzybicza – czego nie jeść?

Spożycie mleka i jego przetworów powinno być ograniczone do minimum, a wręcz wyeliminowane, gdyż zawierają cukier-laktozę.Należy również ograniczyć spożywanie śmietany, sera białego i żółtego oraz jogurtów, które są produktami przetworzonymi, poddanymi procesowi homogenizacji i pasteryzacji, zawierającymi białka trudne do strawienia przez organizm. Te produkty zalegają w jelitach gniją i powodują zaburzenia pracy układu pokarmowego. Odpowiadają za wzdęcia oraz uwalniające się gazy. Długotrwałe zaleganie tych produktów w jelitach powoduje, że stają się pożywką dla grzybów. Alternatywą dla mleka mogą być niesłodzone roślinne napoje, np. ryżowe, migdałowe, owsiane czy jaglane.

Niewskazane jest spożywanie cukrów prostych, pieczywa cukierniczego, słodkich napojów, soków, mocnej kawy, herbaty i alkoholu, które odwadniają organizm, podrażniają przewód pokarmowy i zmniejszają wchłanianie witamin z grupy B. Niepolecane są też produkty z mąki pszennej, biały ryż, makaron gdyż produkty te są źródłem cukrów prostych. Żywność przetworzona, takie jak konserwy i marynaty, które zawierają dużo soli, również jest niewskazana, ponieważ może podrażniać przewód pokarmowy i powodować odwodnienie organizmu. Kolejna grupa niewskazana w grzybicy to wędliny, pasztety, parówki i metki ponieważ są to produkty wysoce przetworzone, często wzbogacone w dużą ilość konserwantów i zbyt mocno obciążając przewód pokarmowy.

Dieta przeciwgrzybicza – co należy jeść?

W diecie przeciwgrzybiczej podstawą powinny być świeże warzywa, dostarczające bardzo małych ilości węglowodanów prostych, ale za to dużo błonnika pokarmowego. Ułatwią one pracę przewodu pokarmowego i oczyszczają jelita z toksyn. Warzywa najlepiej spożywać na surowo lub krótko gotowane na parze.

Ponadto korzystne działanie przeciwgrzybicze wykazują cebula i czosnek, które mają właściwości grzybobójcze i dostarczają oligosacharydów. Jest to pożywka dla fizjologicznej flory jelitowej. Dodatkowo stosowanie probiotyków, które pozwala odbudować właściwą florę oraz wzmocnić układ odpornościowy. Ich naturalnym źródłem są produkty kiszone, np. kapusta, czy ogórki.

Dieta przeciwgrzybicza – produkty obowiązkowe

W menu powinny się także znaleźć takie produkty, takie jak ryby morskie, np. świeże sardynki, szprotki, śledzie, halibuty czy łosoś a także orzechy, np. włoskie, laskowe czy brazylijskie a także nasiona, np. siemię lniane, słonecznik, dynia, sezam. Konieczne jest też umiarkowane stosowanie małych ilości olei roślinnych np. lniany, rzepakowy czy oliwa z oliwek gdyż zawierają przeciwzapalne kwasy omega-3, które wspomagają walkę z grzybami. Z owoców warto włączyć do swojej diety cytryny, żurawinę, kwaśne jabłka, brzoskwinie, morele, jagody, maliny, wiśnie, kiwi oraz grejpfruty.

W diecie wspomagającej walkę z grzybicą ważne jest też odpowiednie nawodnienie organizmu. Woda usuwa toksyny produkowane przez grzyby i wspomaga działanie błonnika pokarmowego w jelitach. Należy wypijać min. 30 ml płynów na każdy kg masy ciała na dobę. Najbardziej odpowiednia jest woda mineralna, napoje roślinne, herbatki owocowe i ziołowe.

Dieta przeciwgrzybicza – jak komponować posiłki ?

W grzybicy bardzo ważne jest regularne jedzenie niewielkich objętościowo ale lekkostrawnych i niskotłuszczowych posiłków. Unikać należy ostrych przypraw, które dodatkowo podrażniają śluzówkę jelit, takich jak musztarda, ocet, pieprz kayenne, chili, ostra papryka czy curry. Z należytą ostrożnością powinno się stosować produkty wzdymające.